اسهال
اسهال
اسهال مدفوع شل و یا مکررتر از حالت طبیعی است.
این وضعيت بر بسیاری از افراد تأثیر می گذارد و معمولاً هیچ مشکلی ندارد. اما، تا زمانی که از بین برود ممکن است ناراحت کننده و ناخوشایند باشد، که عموما چند روز تا یک هفته طول می کشد.
چه عواملی باعث اسهال می شوند؟
دلایل مختلفی برای اسهال وجود دارد، اما عفونت روده (گاستروانتریت) یک علت شایع در بالغین و کودکان است.
گاستروانتریت می تواند از موارد زیر منشا بگیرد:
ویروس – مانند نورو ویروس یا روتاویروس
باکتری- مانند کمپیلوباکتر و اشریشیا کلی ، که اغلب در مواد غذایی آلوده وجود دارد
انگل - مانند انگلی که باعث ژیاردیازیس می شود، که در آب آلوده انتشار می یابد.
این عفونت ها گاها در حین سفر به خارج، خصوصا در کشورهای با بهداشت ضعیف، ممکن است ایجاد شوند.
اسهال هم چنین می تواند نتیجه اضطراب ، آلرژی نسبت به غذا، دارو ، بيماری های مزمن و سندرم روده تحریک پذیر باشد
برای اسهال چه باید کرد؟
بیشتر موارد اسهال بعد از چند روز بدون درمان برطرف می گردند و ممکن است نیازی به مراجعه به پزشک خود نداشته باشید.
اما، اسهال می تواند منجر به دهیدراته شدن بدن شود ، بنابراین باید مایعات زیادی بنوشید – مقدارهای کوچک و مکرر آب - تا زمانی که مشكل برطرف شود. این کار بسیار مهم است تا نوزادان و کودکان کوچک دچار كم آبی نشوند.
داروساز ممکن است در صورتی که فرزند شما در معرض کمبود آب بدن قرار دارد ، از محلول ORS استفاده کند.
به محض احساس توانایی لازم است غذای جامد بخورید. اگر فرزند خود را با شیر مادر تغذیه می کنید و اسهال دارید ، باید سعی کنید به طور طبیعی به او غذا بدهيد.
حداقل تا 48 ساعت بعد از آخرین اپیزود اسهال در خانه بمانید تا از انتقال هر عفونتی به دیگران جلوگیری شود.
داروهایی جهت کاهش اسهال مانند لوپراماید موجود هستند. اما، این موارد عموما لازم نیستند و اکثر آن ها نباید به کودکان داده شود.
چه هنگام به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نگران فرزند تان هستید ، باید پزشک را برای مشاوره ببینید.
اگر اسهال خصوصا مکرر یا شدید است ، یا سایر علائم همراهش است، از جمله:
مدفوع فرزند شما یا مدفوع شما خونی است
استفراغ مداوم
درد شدید یا مداوم معده
کاهش وزن
نشانه های کم آبی بدن - شامل خواب آلودگی ، دفع ادرار کم و احساس سرگیجه یا سردرد خفیف
مدفوع تیره یا سیاه است - که ممکن است نشانه خونریزی داخل معده باشد
اگر اسهال شما یا فرزندتان به طور مداوم ادامه دارد باید با پزشک خود تماس بگیرید زیرا ممکن است نشانه وجود یک مشکل جدی باشد. در اکثر موارد، اسهال باید طی حدود یک هفته از بین برود.
پيشگیری از اسهال
اسهال غالبا به دلیل عفونت ایجاد می شود. با اطمینان از رعایت استانداردهای بالای بهداشت می توانید خطر اسهال را کاهش بدهید.
مثلا شما باید:
دستان خود را قبل از خوردن غذا یا تهیه غذا و بعد از توالت به صورت کامل با صابون و آب گرم بشویید
نقاطی را از جمله دستگیره در و شیر آب را با ضد عفونی کننده بعد از هر بار اسهال تمیز کنید
از به اشتراک گذاشتن حوله ها ، ملافه ها ، کارد و چنگال یا ظروف با سایر اعضای خانه اجتناب کنید
هم چنین رعایت خوب بهداشت آب و غذا هنگام مسافرت به خارج ، از جمله اجتناب از آب نامطمئن و غذای نیمه پخته شده بسیار مهم است.
علائم اسهال
اسهال زمانی رخ می دهد که شما مرتباً آب از دست می دهید. بسته به علت، بعضی افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند.
علائم مرتبط می تواند شامل موارد زیر باشد:
کرامپ های معده
تهوع و استفراغ
سردرد
از دست دادن اشتها
از دست دادن بیش از حد آب ، ممکن است گاهی به کمبود آب بدن منجر شود که در صورت عدم شناسایی و درمان سریع ، می تواند جدی باشد.
نشانه های دهیدریشن(كم آبی)
نشانه های دهیدریشن در اطفال می تواند شامل موارد ذیل باشد:
تحریک پذیری یا خواب آلودگی
كاهش ادرار
رنگ پریده شدن یا لکه دارشدن پوست
سرد شدن دست ها و پاها
احساس ناخوشایند فزاینده
نشانه های دهیدریشن در بالغین شامل:
خستگی و فقدان انرژی
از دست رفتن اشتها
تهوع
احساس سبکی در سر
سرگیجه
زبان خشک
گودشدن چشم ها
افزايش ضربان قلب
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر نگران خود یا فرزندتان هستید برای مشاوره به پزشک خود مراجعه کنید.
در وضعیت هایی که در پایین توضیح داده شده است باید به پزشک خود مراجعه کنید، چون ممکن است به آن معنا باشد که شما یا فرزندتان مشکل شدیدتری دارید یا در معرض خطر شدید هستید.
نوزادان
برای نوزادان باید با پزشک سریعا تماس بگیرید در صورتی که کودک شما در 24 ساعت گذشته 6 بار یا بیشتر اسهال داشته است ، یا اگر در 24 ساعت گذشته 3 بار یا بیشتر استفراغ کرده است.
علاوه بر این اگر علائم دهیدریشن در بدن کودک تان وجود دارد باید به پزشک مراجعه کنید. همچنين در موارد زير :
وجود همزمان اسهال و استفراغ
وجود مدفوع آبكی
وجود خون در مدفوع
درد شديد يا ممتد معده
اگر فرزندتان اسهال ممتد دارد نیز باید پزشک خود را ببینید. بیشتر موارد در 5 تا 7 روز بهبود می يابند.
بالغین
با پزشک تماس بگيريد اگر اسهال دارید و:
در مدفوع شما خون وجود دارد
به طور مداوم استفراغ دارید
مقدار زیادی از وزن تان را از دست داده اید
اسهال با دفع حجم آب زیاد داشته اید
شب اسهال اتفاق می افتد و خواب تان را مختل می کند
اخیراً آنتی بیوتیک مصرف کرده اید یا در بیمارستان تحت درمان قرار داشته اید
علائم دهیدریشن(کم آبی) داشته اید
مدفوع شما تیره یا سیاه است - این وضعیت احتمال دارد نشانه ای از خونریزی داخل معده باشد
اگر دچار اسهال مداوم باشید باید با پزشک تان تماس بگیرید. بالغین در طی 2 تا 4 روز خوب می شوند.
علل اسهال
اسهال معمولاً زمانی اتفاق می افتد که مایعات نتوانند از روده شما جذب شوند، یا در صورت ترشح مایعات اضافی به داخل روده شما این حالت ایجاد شود.
اسهال کوتاه مدت
اسهال معمولا نشانه عفونت روده است (گاستروانتریت)، که می تواند ناشی از موارد ذیل باشد:
ویروس - مانند نورو ویروس یا روتاویروس
باکتری ها-مثل کمپیلوباکتر، کلستریدیوم دیفیسیل، اشریشیا کلی، سالمونلا یا شیگلا ؛ این ها همه می توانند باعث ایجاد مسمومیت های غذایی شوند
انگل ها مثل ژیاردیا روده ای ، که سبب ژیاردیازیس می شود
علل احتمالی اسهال کوتاه مدت می تواند:
احساس اضطراب
مصرف بیش از حد الکل
آلرژی به مواد غذایی
آپاندیسیت
آسیب به جداره روده ها در نتیجه رادیوتراپی
داروها
اسهال گاها می تواند عارضه جانبی یک دارو باشد ، مانند:
آنتی بیوتیک
داروی ضد اسید حاوی منیزیم
برخی از داروهای شیمی درمانی
داروهای NSAIDs
داروهای SSRIs
استاتین ها
داروهای کاهنده کلسترول
مسهل - دارویی که برای کمک به شما در تخلیه محتویات دستگاه گوارش استفاده می شود
پزشك با گرفتن شرح حال دارويی می تواند بفهمد که آیا اسهال عارضه جانبی دارويی است يا خير.
اسهال طولانی مدت
وضعیت هایی که سبب ایجاد اسهال مزمن می شود:
سندرم روده تحریک پذیر- وضعیت نامناسبی است که بر عملکرد طبیعی روده تأثیر می گذارد.
بیماری های التهابی دیگر ، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو که سبب التهاب روده می شوند
بیماری سلیاک یک بیماری مربوط به جذب که مشکل در جذب گلوتن وجود دارد
پانکراتیت مزمن- التهاب در پانکراس
بیماری های دیورتیکولار- وضعيتی که برآمدگی های کوچک در دیواره روده رشد می کنند
کانسر(سرطان) روده - كه می تواند باعث اسهال و مدفوع خونی شود
اسهال مداوم می تواند به علت جراحی بر روی معده ایجاد شود ، مثلا در جراحی معده به عنوان درمانی برای کانسر معده.
تشخیص اسهال
اکثر موارد اسهال طی یک هفته بهبود می یابند و ممکن است نیازی به مراجعه به پزشک نباشد.
اگر نياز به پزشك باشد، كارهای زير صورت خواهد گرفت.
شناسایی علت
برای شناسایی علل اسهال ، سوالاتی که پزشک از شما می پرسد، به شرح زیر است:
مدفوع شما چگونه است - مثلا اگر حاوی خون زیاد باشد
شما چند بار نیاز به رفتن به توالت دارید
علائم همراه دیگری مانند تب
آیا با شخصی که اسهال داشته در تماس بوده اید یا یه به تازگی به خارج از کشور مسافرت کرده اید - این برای تشخیص این است که شما عفونت را از کجا گرفته اید –
آیا اخیرا غذای بیرون خورده اید- ممکن است به معنای مسمومیت غذایی باشد
مصرف دارو و یا تغییر آن
آیا به تازگی دچار اضطراب شده اید
نمونه مدفوع
پزشک تان ممکن است برای شما نمونه مدفوع درخواست کند بنابراین در صورت وجود موارد زیر، می تواند بررسی شود:
اسهال مداوم که بیش از دو هفته طول بکشد
خون یا موکوس در مدفوع
علائم تاثیرگذار بر روی بدن، مانند تب یا دهیدریشن(كم آبی)
سیستم ایمنی ضعیف مثلا ایدز
سفر به خارج از کشور در مدت اخیر
بستری شدن در بیمارستان یا مصرف آنتی بیوتیک در مدت اخیر
آزمایشات خون
ممکن است پزشک برایتان آزمایش خون درخواست کند. این كار در صورتی است که احتمال دارد علل خطرناک برای سلامتی باعث اسهال شده باشند.مثلا خون می تواند نشانه التهاب باشد، که ممکن است بیماری التهابی روده را نشان بدهد.
معاینه رکتوم
در صورت ادامه اسهال مداوم بدون دلیل و توجیه، خصوصا اگر بیشتر از 50 سال سن داشته باشید، پزشک ممکن است به شما توصیه بکند از نظر معاینه انگشتی رکتوم بررسی شوید.
این كار می تواند برای تشخیص مشکلاتی که در روده بزرگ ايجاد می شود مفید باشد.
بررسی های بیشتر
اگر اسهال مداوم دارید و پزشک قادر به یافتن علت نیست ، ممکن است برای بررسی بیشتر به بیمارستان ارجاعتان دهد.
شما در بيمارستان ممکن است این اقدامات را انجام دهید:
سیگموئیدوسکوپی - ابزاری به نام سیگموئیدوسکوپ (یک لوله کوچک نازک و انعطاف پذیر با یک دوربین کوچک و چراغ در انتهای آن) در مقعد و داخل روده شما قرار می گیرد.
کولونوسکوپی - روشی مشابه که از یک لوله بزرگ تر به نام کولونوسکوپ برای بررسی کامل روده استفاده می شود.
معالجه اسهال
اسهال عموما بدون درمان بعد از چند روز بهبود می یابد، خصوصاً در موارد ناشی از عفونت.
در اطفال، اسهال عموما در طی 5 تا 7 روز و به ندرت بیش از 2 هفته طول می کشد.
در بالغین، اسهال به شکل عادی طی 2 تا 4 روز بهبود می یابد، با این حال بعضی از عفونت ها می توانند یک هفته یا بیشتر طول بکشند.
در حالی که منتظر بهبود اسهال هستید، می توانید با رعایت توصیه های زیر ، علائم خود را کاهش دهید.
مایعات بنوشید
مهم است که مقدار زیادی مایعات برای جلوگیری از دهیدریشن بنوشید، خصوصاً اگر استفراغ دارید.
جرعه های کوچک و مکرر آب بنوشید.
به شکل ایده آل، بالغین باید مقدار زیادی محلول آب ، نمک و شکر بنوشند. مثال هایش شامل مخلوط آب با آب میوه است. اگر به اندازه کافی مایعات مصرف می کنید ، ادرار از نظر ظاهری باید زرد روشن یا شفاف باشد.
دهیدریشن(کم آبی) برای نوزادان و کودکان بسیار مهم است. به کودک خود مکررا مایعات بدهید ، حتی اگر استفراغ کنند. اگرچه در اين حالت می توانید مایعات را در حجم های کمتر بدهید.
از مصرف آب میوه یا نوشیدنی های گازدار خودداری کنید زیرا باعث شدت یافتن اسهال در کودکان می شود.
اگر به کودکتان شیر می دهید یا با شیشه شیر می خورد و اسهال دارد ، باید شیردادن را به او ادامه دهید.
اگر شما یا فرزندتان علائمی نظیر دهیدریشن دارید سریعاً با پزشک خود تماس بگیرید.
محلول های خوراکی برای جبران آب
ممکن است پزشک یا داروساز استفاده از محلول ORS را برای پيشگیری از دهیدریشن در وضعيت های خطرناك برای شما پیشنهاد دهد - مثلا، اگر شما ضعیف یا مسن هستید. از ORS نیز می توان برای درمان دهیدریشن که قبلاً اتفاق افتاده استفاده کنید.
محلول های ORS عموما به صورت موجود و بدون نسخه پزشک از داروساز تهیه می شوند. آن ها در آب حل می شوند و جایگزین نمک، گلوکز و سایر مواد معدنی ارزشمندی هستند که در صورت دهیدریشن از بدن دفع می شوند.
کودکان
پزشک یا داروساز ممکن است توصیه کند در صورت دهیدریشن یا در معرض بودن دهیدریشن ، ORS به او بدهید.
توصیه عمومی این است که کودک تان هر بار که دچار اسهال می شود ، ORS بخورد. میزان مصرف به اندازه و وزن آن ها بستگی دارد.
داروساز می تواند در این مورد به شما مشورت دهد. دستورالعمل های سازنده همچنین باید در مورد دوز توصیه شده اطلاعاتی ارائه دهد.
در صورت دهیدریشن(کم آبی) ممکن است بتوانید به او ORS بدهید ، اما اول با پزشک ، داروساز یا كارشناس سلامت خود مشورت کنید.
خوردن
نظرات در مورد زمان و چیزهایی که باید بخورید، متفاوت است.اما، اکثر متخصصان موافقند که باید غذای جامد را به محض احساس توانایی شروع کنید. وعده های غذایی کم و سبک بخورید و از مصرف غذاهای چرب یا ادویه دار پرهیز شود.
مثال های خوب سیب زمینی ، برنج ، موز ، سوپ و سبزیجات آب پز می باشند. غذاهای حاوی نمک بیشترین کمک را می کنند.
اگر اشتهای خود را از دست داده اید نیازی به خوردن نیست، اما باید مایعات نوشیده و به محض احساس توانایی غذا خوردن را شروع کنید.
کودکان
اگر فرزند شما دهیدره است، تا وقتی که مایعات کافی مصرف نشود به آنها غذای جامد ندهید. اگر که علائم دهیدریشن در بدن وجود ندارد، می توانند رژیم غذایی طبیعی خود را شروع کنند.
اگر کودک تان دهیدره نیست، از رژیم غذایی نرمال استفاده کنید. در صورتی كه نمی خورند، دادن مايعات را ادامه دهيد و تا زمان بازگشت مجدد اشتهایشان صبر داشته باشید.
داروها
داروهای ضد اسهال
داروهای ضد اسهال ممکن است سبب کاهش اسهال و کاهش طولانی شدن آن شود. اما، آنها عموما لازم نیستند.
لوپرامید اصلی ترین داروی ضد اسهال است، زیرا ثابت شده است که تاثیرگذار است و عوارض جانبی کمی دارد. لوپراماید حرکات عضلانی در روده را کم می کند تا آب بیشتری در روده جذب شود.
جایگزین لوپرامید نوعی داروی ضد اسهال است که به آن راسکادوتریل می گویند و با مکانیسم کاهش مقدار آب تولید شده توسط روده کوچک تاثیر می گذارد. شواهد می گویند این دارو برای درمان اسهال مانند لوپراماید موثر است.
برخی داروهای ضد اسهال را می توان از داروخانه بدون نسخه پزشک دریافت کرد. بروشور دارو را با اطلاعات بیمار بررسی کنید تا مطمئن شوید آیا برای شما مناسب است و چه دوزی لازم است مصرف کنید. در صورت عدم اطمینان از داروساز مشاوره بگيريد.
اگر در مدفوع خون یا موکوس وجود دارد، یا در صورت داشتن تب، از داروهای ضد اسهال استفاده نکنید ، در عوض باید با پزشک تان صحبت کنید. اکثر داروهای ضد اسهال نباید به کودکان تجویز گردد.
مسکن ها
با داروهای مسکن اسهال درمان نمی شود، اما استامينوفن یا ایبوپروفن می توانند برای بهبود تب و سردرد کمک کننده باشند. در صورت لزوم، شما می توانید ازشربت استامينوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.
همیشه اطلاعات دارو را بخوانید تا در صورت ایمن بودن بودن برای فرزندتان مصرف کنید و دوز مناسب آن را پیدا کنید. به کودکان زیر 16 سال نباید آسپرین تجویز شود.
آنتی بیوتیک
درمان با آنتی بیوتیک معمولا برای اسهال توصیه نمی شود. به این دلیل که آنتی بیوتیک ها:
در صورت بروز اسهال ویروسی ، موثر نیستند
می توانند باعث عوارض جانبی ناخوشایند شوند.
در درمان وضعیت های شدیدتر کمتر موثرند خصوصا اگر به صورت مداوم استفاده شوند.
اگر اسهال شدید وجود دارد و یا نوع خاصی از باکتری ها عامل ایجاد کننده آن هستند ممکن است آنتی بیوتیک توصیه گردد. اگر شما مشکل اساسی در سلامتی خود دارید، مانند ضعف سیستم ایمنی ، ممکن است از آن ها استفاده گردد.
درمان در بیمارستان
اگر کودک تان به طور جدی دهیدریشن دارد، گاها ممکن است به درمان در بیمارستان و بستری نیاز شود.
درمان شامل مایع درمانی و دادن مواد مغذی به صورت مستقیم از طریق ورید است.
درمان علت زمینه ای
اگر شما علت زمینه ای داريد که باعث ایجاد اسهالتان می شود، درمانش ممکن است در بهبود علائم کمک کننده باشد.
مثلا: سندرم روده تحریک پذیر می تواند با تغییر در رژیم غذایی و داروها بهبود یابد
بیماری های التهابی روده ، با داروهایی که به کاهش التهاب کمک می کنند، بهتر می شود.
بیماری سلیاک می تواند با رژیم بدون گلوتن در غذای شما بهبود یابد
سو جذب اسید صفراوی با داروهایی که به جلوگیری از تولید صفرا کمک می کنند ، درمان می شود
جلوگیری از اسهال
برای جلوگیری از شیوع بیشتر اسهال، باید همیشه استانداردهای بالايی را در بهداشت حفظ کنید.
باید: دستان خود را به طور کامل با صابون و آب گرم پس از توالت بشویید و قبل از خوردن غذا یا تهیه غذا نیز این کار را انجام دهید
تمیز کردن توالت با استفاده از مواد ضد عفونی کننده
جلوگیری از استفاده مشترک حوله ها ، پارچه ها ، کارد و چنگال و سایر وسايل
از بازگشت به مدرسه یا کار حداقل 48 ساعت بعد از مرحله اسهال اجتناب کنید
خودتان یا فرزندتان باید به مدت 2 هفته بعد از آخرین مرحله اسهال از رفتن به استخرهای شنا خودداری کنید.
بهداشت مواد غذایی
رعایت بهداشت مواد غذایی سبب جلوگیری از اسهال ناشی ازمسمومیت های غذایی می شود.
می توانید این کارها را انجام دهید:
شستشوی مکرر دست ها، سطوح و وسایل آشپزخانه با آب گرم و صابون
مواد غذایی خام و پخته شده را با هم نگه ندارید.
اطمینان از نگهداری مناسب غذا در یخچال
پختن مناسب و کامل غذا
واکسیناسیون روتاویروس
روتاویروس به شکل شایع سبب بروز اسهال در کودکان می شود. واکسن کودکان را علیه روتاویروس محافظت می کند.
این واکسن به صورت خوراکی تجویز می شود. این واکسن در 2 دوز تجویز می شود ، اولین بار در 2 ماهگی و سپس در 3 ماهگی داده می شود
اسهال مسافران
واکسیناسیونی وجود ندارد که بتواند شما را از تمام دلایل و میکروارگانیسم های اسهال مسافران محافظت کند. بهترین راه برای پیشگیری، استفاده از غذای خوب و سالم و رعایت بهداشت آب در مسافرت است.
اگر می خواهید در کشوری که استانداردهای بهداشت عمومی کم است، از بروز اسهال پیشگیری کنید باید از مصرف موارد زیر اجتناب کنید:
اگر از سالم بودن آب اطمینان ندارید، لازم است حداقل یک دقیقه آن را بجوشانید.
قطعات یخ یا بستنی خام
غذاهای خام و یا پخته نشده دریایی، گوشت و مرغ
غذاهایی که حاوی تخم مرغ پخته نشده هستند مانند مایونز
شیر غیر پاستوریزه و محصولات لبنی مانند پنیر
میوه و سبزی هایی که پوستشان صدمه ديده
سالادها
مصرف موارد زیر مناسب است:
غذایی که کاملاً پخته شده اند.
بطری ها یا قوطی های آب بسته بندی شده، نوشیدنی های گازدار و میوه ها
میوه ها و سبزیجات که خودتان پوستشان را می گیرید
چای یا قهوه
اگر برنامه سفر به خارج از کشور دارید، موارد بهداشتی برای کشورهایی که به آنها سفر می کنید را بررسی کنید.