انسفالیت ژاپنی
علتویروس انسفالیت ژاپنی به خانواده فلاوی ویریده تعلق دارد که عمدتا توسط ناقلین منتقل می شود. 
نحوه انتقالخوک ها و انواع پرندگان وحشی مخزن طبیعی این ویروس هستند که از طریق پشه های گونه Culex به میزبان جانوری جدید و گاها انسان ها منتقل می شوند. 
ماهیت بیماریاکثر عفونت های انسانی بدون علامت هستند. در موارد علامت دار، شدت بیماری متغیر است: عفونت های خفیف با سردرد وابسته به تب یا مننژیت آسپتیک یا انسفالیت توصیف می شوند؛ موارد شدید دارای شروع سریع هستند و با سردرد، تب بالا و نشانه های مننژیال توسعه می یابد. عوارض نورولوژیک دائمی در میان بازماندگان شایع هستند. تقریبا 25% موارد بالینی شدید منجر به مرگ می شوند.
توزیع جغرافیاییانسفالیت ژاپنی (JE) عامل اصلی انسفالیت ویروسی در آسیا می باشد و تقریبا در تمام کشورهای آسیایی رخ می دهد (نقشه). میزان بروز آن در ژاپن، جمهوری کره و برخی نواحی چین و اخیرا در نپال، سریلانکا، تایلند و ویتنام کاهش یافته است که عمدتا ناشی از ایمونیزاسیون می باشد. با این حال، ایمونیزاسیون تاثیری بر انتقال ویروس نداشته است و افراد غیر- ایمونیزه در معرض خطر قرار دارند. این بیماری در بنگلادش، بخشهایی از هند و پاکستان، کامبوج، جمهوری دمکراتیک لائوس، فیلیپین و سایر کشورهای منطقه نیز گزارش شده است (نقشه). انتقال عمدتا در نواحی کشاورزی روستایی رخ می دهد که از آبیاری غرقابی استفاده می کنند – برخی از این مناطق در نزدیکی مراکز شهری قرار دارند. انتقال عمدتا در فصول بارانی جنوب شرقی آسیا رخ می دهد، البته در تمام طول سال مشاهده می شود بویژه در مناطق گرمسیری. در نواحی معتدل چین، ژاپن، شبه جزیره کره و بخشهای شرقی فدراسیون روسیه انتقال این بیماری عمدتا در طی تابستان و پاییز رخ می دهد. 
خطر برای مسافرانخطر انسفالیت ژاپنی برای اکثر مسافران به آسیا بسیار پایین است بویژه برای کسانی که بطور کوتاه مدت از نواحی شهری بازدید می کنند. با این حال، این خطر با توجه به فصل، مقصد، طول سفر و فعالیت متغیر است. برای مسافران نواحی یا کشورهای پرخطر که در طی فصل انتقال بیماری بیش از حد در فضای خارج از ساختمان (کمپ زدن، پیاده‌روی، کار و غیره) به سر می برند واکسیناسیون توصیه می شود (بویژه در جایی که از آبیاری غرقابی استفاده می شود). هر چند در کشورها یا نواحی پرخطر انسفالیت ژاپنی عمدتا در کودکان رخ می دهد، این بیماری می تواند در هر سنی برای مسافران رخ دهد. پیشگیری از طریق اجتناب از نیش پشه و واکسیناسیون انجام می‌شود. 
واکسن

در حال حاضر، واکسن غیرفعال مشتق از مغز موش با واکسن های حاصل از کشت سلولی جایگزین شده اند.  

واکسن زنده ضعیف شده SA 14-14-2 بطور گسترده در چین و تعداد رو به افزایشی از کشورهای منطقه آسیا نظیر هند، جمهوری کره ، سریلانکا و تایلند استفاده می شود. 

واکسن غیر فعال JE که از رده سلولی Vero مشتق شده است در سال 2009 در آمریکای شمالی، استرالیا و کشورهای اروپایی تایید شد. این واکسن بر اساس سویه ضعیف شده SA 14-14-2  ویروس انسفالیت ژاپنی همراه با ادجوانت زاج می باشد. دو دز اولیه با فاصله 4 هفته ای تجویز می شوند. یک دز تقویتی 2-1 سال پس از ایمونیزاسیون اولیه توصیه می‌شود. این واکسن بطور همزمان با واکسن هپاتیت A ارائه شده است بدون اینکه تداخل قابل توجه در ایمنی و ایمنی‌زایی آن بوجود آورد. در حال حاضر داده های مربوط به تجویز همزمان آن با سایر واکسن های مورد استفاده در مسافران موجود نیست. این واکسن برای استفاده در افراد 17 سال به بالا در آمریکا و افراد 18 سال به بالا در سایر کشورها مجاز می باشد. مطالعات ایمنی پست- مارکتینگ[1]در دست انجام است. 

در فوریه 2009 یک واکسن غیرفعال مشتق از رده  سلولی Vero دیگر توسط مسئولان بهداشتی ژاپن تایید گردید و یک واکسن مشابه در سال 2011 تایید شد. در این دو واکسن از سویه مشابه با واکسن مشتق از مغز موش استفاده شده است (Beijing-1). کارآزمایی های بالینی نشان داده اند که این واکسن ها بی خطر و ایمونوژنیک هستند و نرخ سروکانورژن آنها بیش از 95% است. در حال حاضر، این واکسن ها در خارج از ژاپن موجود نیستند. 

به علاوه، اخیرا یک واکسن کایمریک JE- تب زرد جدید (یک واکسن زنده ضعیف شده)در استرالیا و تایلند تایید شده است و از سال 2012 تجاری شده است. برای ایمونیزاسیون اولیه به یک دز از این واکسن نیاز می باشد؛ نیاز احتمالی به دزهای تقویتی هنوز مشخص نشده است. 

اقدامات احتیاطی و موارد منع مصرفدر صورت واکنش بیش از حد به دز قبلی نباید مجددا از این واکسن استفاده شود. واکسن ضعیف شده زنده نباید در دوره بارداری استفاده شود مگر اینکه خطر تجویز آن قابل توجیه باشد. در موارد نادر عوارض جانبی نورولوژیک وخیم در رابطه با واکسن IMB گزارش شده است (هم در کشورها یا نواحی پرخطر و هم در کشورها یا نواحی کم خطر). گاهی واکنش آلرژیک به اجزای این واکسن رخ می دهد. از آنجایی که این واکنش ها ممکن است تا 2 هفته پس از واکسیناسیون رخ دهند توصیه می شود که دوره کامل واکسیناسیون قبل از عزیمت ارائه شود.   
نوع واکسن

1) واکسن ضعیف شده زنده (سویه SA 14-14-2) 

2) واکسن غیرفعال مشتق از رده سلولی Vero همراه با ادجوانت زاج (سویه SA 14-14-2)

3) واکسن های مبتنی بر ویروس غیرفعال مشتق از رده سلولی Vero (سویه  Beijing-1)

برنامه زمانی

1) در چین، اولین دز واکسن ضعیف شده زنده بصورت زیرپوستی در 8 ماهگی ارائه می شود و در 2 سالگی دز تقویتی ارائه می گردد. در برخی نواحی، یک دز تقویتی اضافی در سن 7-6 سالگی ارائه می شود. با یک دز از این واکسن ممکن است محافظت چند ساله بدست آید. 

2) ایمونیزاسیون واکسن غیرفعال دارای ادجوانت زاج شامل دو دز داخل- عضلانی با فاصله 4 هفته می باشد. 

3) واکسن های غیرفعال (Bejjing-1-): سه دز در روزهای 0، 7 و 28 یا دو دز با فاصله 4 هفته ای ارائه می شود (0/25 میلی لیتر برای کودکان زیر 3 سال، 0/5 میلی لیتر برای تمام سایر سنین).

دز تقویتیدوره مصونیت برای واکسن های فوق الذکر بخوبی مشخص نشده است. 1) در برخی کشورها برای واکسن ضعیف شده زنده یک دز تقویتی توصیه شده است. 2) برای واکسن های ژاپنی، یک دز تقویتی پس از یک سال و پس از آن هر 3 سال یک دز تقویتی توصیه می شود. 3) برای واکسن غیرفعال حاوی ادجوانت زاج، 14-12 ماه پس از تکمیل ایمونیزاسیون اولیه یک دز تقویتی توصیه می شود؛ نیاز احتمالی برای دزهای تقویتی بیشتر مشخص نشده است.   
موارد منع مصرف

برای تمام واکسن های انسفالیت ژاپنی: حساسیت بیش از حد به دز قبلی واکسن.

برای واکسن زنده انسفالیت ژاپنی: بارداری و سرکوب سیستم ایمنی.

عوارض جانبیگاهی اوقات، واکنش موضعی یا عمومی خفیف.
پیش از عزیمتدوره ایمونیزاسیون باید حداقل یک هفته پیش از مواجهه بالقوه با ویروس انسفالیت ژاپنی تکمیل شود. 
اقدامات احتیاطی ویژه ایمنی و اثربخشی واکسنAS 14-14-2، حاوی ادجوانت زاج و غیرفعال که از رده سلولی Vero مشتق شده است در زنان باردار، مادران شیرده یا در کودکان و نوجوانان (زیر 17 سال) مشخص نشده است. 

 

[1]پس از عرضه به بازار