طب سفر

حج، زیارت های مذهبی و تجمعات انبوه

داده ها برای تعیین کمیت خطر مشکلات سلامتی مرتبط با زیارتهای مذهبی محدود است؛ بر حسب خطر سلامتی، بهترین تحقیقات انجام شده، شامل حج، زیارت سالانه مسلمانان به مکه و مدینه در عربستان سعودی می شود.

حج در مقیاس و تنوع ملیتی، یک رویداد مذهبی منحصر به فرد محسوب می شود. مسلمانان حداقل یک بار در عمر خود به عنوان یک تعهد مذهبی به حج می روند ( هرچند بسیاری چند بار به حج می روند). عمره یک مراسم مذهبی مشابه است که الزامات اجباری کمتری برای زیارت دارد و هر زمانی می توان آن را انجام داد.

به هنگام حج، 2 میلیون مسلمان از سراسر دنیا جمع می شوند تا مراسم مذهبی خود را اجرا کنند. در نتیجه تجمع انبوه گاهی به حوادثی مانند ازدحام و لگدکوب شدن، تصادفات جاده ای و جراحتهای ناشی از آتش سوزی می انجامد. بیماری قلبی عروقی، شایعترین دلیل مرگ و میر به شمار می رود. سکته قلبی و مغزی و کم آبی شدید نیز زمانی که زمان حج به تابستان می افتد، شایع است. پتانسیل شیوع بیماریهای عفونی مرتبط با حج مدتهاست که شناخته شده است. در کل در 14 قرنی که  حج انجام شده با مشکلات سلامتی عمده همراه بوده است: سندهای ثبت شده تاریخی از انتشار طاعون و وبا خبر می دهند که تعداد زیادی از حجاج را درگیر کرده است و در آن زمان قرنطینه تنها راه کنترل بیماریهای واگیر بوده است.

هر ساله، تاریخ حج، 10 یا 11 روز زودتر از سال قبل شروع می شود زیرا بر مبنای تقویم قمری انجام می شود. از این رو، شرایط مختلف فصلی به هنگام حج غالب است و ممکن است برای شیوع بیماریهای مختلف مثل آنفولانزا یا تب دانگ مطلوب باشد. ازدجام جمعیت نیز در انتشار بالقوه بیماریهای عفونی انتقالی از هوا یا عفونت های مرتبط با انتقال فرد به فرد نقش دارد.

الزامات واکسیناسیون حج

شیوع گسترده بیماری مننژیت در میان حجاج، مقامات بهداشت و سلامت عربستان سعودی را بر آن داشته است تا واکسیناسیون را اجباری کنند. واکسن مننگوکوک کونژوگه باید در نظر گرفته شود اما از الزامات ورود به حج واکسن چهارگانه مننگوکوک است که سویه های A، C، Y و W135 را پوشش می دهد.

بیشتر شکایت های گزارش شده در میان حجاج شامل علائم تنفسی فوقانی می شود. واکسیناسیون فصلی آنفولانزا نشان داده است که بیماری آنفولانزا را در میان حجاج کاهش می دهد و به تمام کسانی که به حج می روند انجام این واکسیناسیون شدیدا توصیه می شود، مخصوصا برای کسانی که بیماریهای دیگری دارند (برای مثال افراد سالمند، افرادی که بیماریهای قلبی یا ریوی مزمن دارند و کسانی که نارسایی کلیوی یا کبدی دارند). واکسیناسیون پنوموکوک[1] نیز باید برای افراد سالمند بالای 65 سال و کسانی که به دلیل شرایط زمینه ای پزشکی از آن سود می برند، انجام شود.

واکسیناسیون هپاتیت A برای حجاجی که ایمنی ندارند، توصیه می شود و واکسیناسیون روتین (مثل فلج اطفال[2]، کزاز، دیفتری و هپاتیت B) باید به روز باشد. واکسن تب زرد یکی از الزاماتی است که برای حجاجی که از مناطق شایع تب زرد می آیند، باید انجام شود (پیوست 1).

وزارت بهداشت عربستان سعودی تمام مسافرانی که از کشورها یا مناطق با ویروس وحشی فلج اطفال[3] می آیند ملزم کرده است (در سال 2010: افغانستان، هند، نیجریه و پاکستان) تا واکسن خوراکی فلج اطفال(OPV)  را حداقل 6 هفته زودتر از درخواست ویزا دریافت کنند . علاوه بر این، مسافران زیر 15 سال که از کشورها یا مناطقی می آیند که ویروس وحشی فلج اطفال شایع است (به روز رسانی در سایت http://www.polioeradication.org/Dataandmonitoring/Poliothisweek.aspx) نیز شامل همین شرایط دریافت ویزای ورود می شوند. تمام مسافران گفته شده در بالا که وارد عربستان سعودی می شوند در نقاط مرزی نیز OPV دریافت می کنند.

الزامات و توصیه های به روز شده مراسم سالانه حج را می توانید در مجله اپیدمیولوژی هفتگی [4] دنبال کنید (قابل دسترسی آنلاین در سایتwww.who.int/wer/en http://).

[1] Pneumococcal vaccination

[2] poliomyelitis

[3] wild polio viruses

[4] Weekly Epidemiological Record