طب سفر

حشرات و سایر ناقلین بیماری

ناقلین نقش مهمی در انتقال بسیاری از بیماریهای عفونی ایفاء می کنند. بسیاری از ناقلین حشرات تغذیه کننده از خون هستند که در طی مکیدن خون از میزبان آلوده (انسان یا حیوانات)، میکروارگانیسم مولد بیماری را جذب می کنند و در زمان تغذیه بعدی آن را وارد میزبان جدید می کنند. پشه ها مهمترین حشرات ناقل بیماری هستند و برخی بیماری ها توسط مگس های تغذیه کننده از خون منتقل می شوند. به علاوه، کنه ها و برخی از حلزون های آبزی در چرخه زندگی و انتقال بیماریها نقش دارند. ناقلین اصلی و بیماری های مهمی که آنها منتقل می کنند در جدول زیر نشان داده شده است. 

آب نقش مهمی در چرخه زندگی اکثر ناقل ها ایفاء می کند. در نتیجه انتقال بسیاری از بیماری های وابسته به ناقل فصلی است زیرا بین بارندگی و وجود مکان های تولیدمثل همبستگی وجود دارد. دما نیز یک عامل کلیدی است که توزیع ناقلین را با توجه به ارتفاع و عرض جغرافیایی محدود می سازد. 

معمولا، مسافران در مراکز شهری خطر کمتری برای بیماری های وابسته به ناقلین دارند بویژه اگر در اتاق های دارای تهویه مطبوع بخوابند. با این حال، آنها ممکن است در معرض ناقلین تب دنگی قرار داشته باشند که در مراکز شهری کشورهای گرمسیری شایع هستند و حشراتی که در طی روز نیش می زنند. بطور کلی، مسافران نواحی روستایی یا نواحی دارای استانداردهای بهداشتی پایین خطر بالاتری برای مواجهه با ناقلین بیماری دارند بنابراین محافظت از خود ضروری است. فعالیت های سرشب/ شبانه در خارج ساختمان ممکن است احتمال مواجهه با ناقلین مالاریا را افزایش دهد. 

محافظت از خود در برابر ناقلین

مسافران می توانند بوسیله ابزارهای ذکر شده در پارگراف های زیر از خود در برابر پشه ها و سایر ناقلین محافظت کنند.

مواد دافع حشره: موادی هستند که به منظور جلوگیری از تماس انسان/ ناقل بر روی پوست برهنه یا پوشیده استعمال می شوند. ترکیبات فعال موجود در این مواد حشرات را دور می کند ولی آنها را نمی کشد. مواد دافع حاوی یکی از ترکیبات زیر را انتخاب کنید: DEET (N، N- دی اتیل-3- متیل بنزامید)، IR3535 (3-N- استیل- N- بوتیل- آمینو پروپیونیک اسید اتیل استر) یا ایکاریدین (1-پیپریدین کربوکسیلیک اسید، 2-(2-هیدروکسی اتیل)- 1- متیل پروپیل استر). زمانی که حشرات در حال گزش هستند مواد دافع حشره باید برای ایجاد محافظت استعمال شوند. باید از تماس این مواد با غشاء های مخاطی اجتناب شود؛ مواد دافع حشرات نباید در روی صورت اسپری شوند، در ناحیه پلک یا لب استعمال شوند، یا در نواحی حساس، آفتاب سوخته، پوست آسیب دیده یا چین های پوستی عمیق استفاده شوند. همیشه پس از استعمال مواد دافع دستهای خود را بشورید. در آب و هوای گرم و مرطوب که تعرق شدید است هر   4-3 ساعت نیاز به تکرار استعمال مواد دافع وجود دارد. زمانی که این محصولات بر روی لباس استعمال می شوند اثر مواد دافع طولانی تر خواهد بود. با این حال، بهتر است از دستورالعمل های برچسب محصول پیروی کنید تا آسیب به برخی پارچه ها اجتناب شود. مواد دافع باید بر طبق دستورالعمل تولیدکننده استفاده شوند و نباید بیش از دوز تعیین شده از این مواد استفاده شود (بویژه در خردسالان و زنان باردار). 

جدول 1- ناقلین اصلی بیماری و بیماریهای ی که منتقل می کنندa   

 a بر اساس تحقیقات گسترده، مطلقا شواهدی وجود ندارد که عفونت HIV می تواند توسط حشرات منتقل شود.

پشه بند یک ابزار عالی برای محافظت از خود در زمان خواب است. پشه بند برای ننو، تخت سفری و تخت‌های کوچک در دسترس هستند. پشه بند باید در زیر تشک قرار گرفته شود تا اطمینان حاصل شود که پاره نشده و پشه ای در داخل آن وجود ندارد. پشه بند باید محکم باشد و قطر منافذ آن نباید بیش از 1/5 میلیمتر باشد. پشه بندها می توانند با یا بدون تیمار با حشره کش استفاده شوند. پشه بندهای تیمار شده با حشره کش بسیار موثرتر محسوب می شوند. با این حال، مقاومت به پیرتروئیدها (شایع ترین سموم حشره کش) در حال افزایش است. پشه بندهای تیمار شده با حشره کش در بازار موجود هستند. 

سیم‌پیچ پشه معروف ترین نمونه از بخارساز حشره کش می باشد که معمولا همراه با یک پیرتروئید سنتزی به عنوان ترکیب فعال استفاده می شود. یک محصول پیشرفته تر که نیازمند الکتریسیته است، لامپ های حشره‌کش هستند که در داخل یک شبکه توری داغ قرار داده می شوند و منجر به تبخیر حشرات جذب شده می شوند. تبخیرسازهای باتری خور نیز موجود هستند. در صورت لزوم این ابزارها می توانند در طول روز نیز استفاده شوند. 

اسپری های هواپخش به منظور کشتن حشرات در نظر گرفته شده اند و برای فلج کردن و کشتن سریع موثر هستند. محیط خواب در داخل ساختمان باید قبل از زمان خواب اسپری شود. تیمار یک اتاق با اسپری حشره کش به حذف حشرات کمک می کند ولی اثر آنها ممکن است کوتاه باشد. اسپری پیش از زمان خواب همراه با استفاده از یک بخارساز یا پشه بند توصیه می شود. اسپری های هواپخش که برای حشرات خزنده (مانند سوسک ها و مورچه ها) طراحی شده اند باید در سطوحی که این حشرات راه می روند، اسپری شوند. 

لباس محافظ می تواند در اوقات روز برای ناقلینی که در این زمان فعال هستند، مفید باشد. ضخامت این لباسها یک عامل مهم است. مواد دافع حشرات که برای لباس استفاده می شوند بیش از آنچه برای استعمال در پوست استفاده می شوند، موثر هستند. تیمار لباس با پرمترین یا اتوفن پراکس محافظت مضاعف برای پیشگیری از نیش پشه از روی لباس فراهم می کند. در نواحی آلوده به کنه و کک، بخش انتهایی پا باید با پوشیدن پاپوش مناسب و قرار دادن شلوار بلند در داخل جوراب محافظت شود. کارآیی این اقدامات با استعمال مواد دافع حشرات در لباس بهبود می یابد. 

مسافرانی که با چادر اردو می زنند باید از مواد دافع حشرات همراه با توری چادر استفاده کنند. اندازه این توری اغلب بیش از 1/5 میلیمتر است بنابراین باید از توری ویژه پشه استفاده شود. استفاده از توری پنجره، درب و حاشیه سقف منجر به کاهش ورود حشرات پرنده به داخل می شوند. در صورت امکان این اقدامات باید انجام شوند. 

مادامی که اتاق دارای شکاف در اطراف درب و پنجره ها نباشد تهویه مطبوع یک ابزار موثر برای دور نگه داشتن پشه ها و سایر حشرات از اتاق می باشد. در هتل های دارای تهویه مطبوع، سایر اقدامات احتیاطی در داخل ساختمان ضروری نیست. 

در مناطقی که بیماری شیستوزومیاز وجود دارد از تماس با اجساد حشرات در آبهای شیرین نظیر دریاچه ها، کانال ها و جوی ها خودداری کنید.