مشکلات مرتبط با گردش خون در مسافران هواپیما
عدم تحرک، مشکلات گردش خون و ترومبوز ورید عمقی (DVT)
انقباض عضلات یک عامل مهم در کمک به حفظ جریان خون از میان وریدها بویژه در پاها می باشد. عدم تحرک طولانی بویژه زمانی که نشسته اید می تواند منجر به تجمع خون در پاها شود که به نوبه خود ممکن است سبب تورم، سفتی و ناراحتی پاها شود.
مشخص شده است که عدم تحرک یکی از عواملی است که ممکن است منجر به ایجاد لخته خون در یک ورید عمقی موسوم به "ترومبوز ورید عمقی" یا DVT شود. تحقیقات نشان داده اند که DVT می تواند در نتیجه عدم تحرک طولانی رخ دهد (برای مثال در طی سفرهای طولانی با خودرو، اتوبوس، قطار یا هوایپما). سازمان بهداشت جهانی یک مطالعه تحقیقاتی وسیع راه اندازی کرده است (موسوم به تحقیقات WHO درباره مخاطرات جهانی مسافرت یا WRIGHT)، تا مشخص شود که آیا خطر ترومبوآمبولی وریدی بوسیله سفر هوایی افزایش می‌یابد؛ میزان این خطر و اثرات عوامل دیگر بر این خطر چقدر است و اقدامات پیشگیرانه تا چه حد موثر هستند. یافته های مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می دهند که پس از پروازهای طولانی (بیش از 4 ساعت) و سایر مسافرت های مستلزم نشستن طولانی مدت خطر ترومبوآمبولی وریدی 2 تا 3 برابر افزایش می یابد. این خطر همراه با افزایش مدت سفر و پرواز متعدد در بازه زمانی کوتاه افزایش می یابد. بطور میانگین یک نفر از هر 6000 مسافر پس از پرواز طولانی مدت از ترومبوآمبولی وریدی رنج می برد.
در اکثر موارد DVT ، لخته ها کوچک هستند و باعث بروز علامت نمی شوند. بدن قادر است بتدریج این لخته ها را تجزیه کند و اثرات درازمدت وجود ندارد. لخته های بزرگتر ممکن است سبب علائمی نظیر تورم پاها، حساسیت به لمس، احساس ناراحتی و درد شوند. گاهی اوقات یک قطعه از لخته جدا شده و همراه با جریان خون حرکت می کند و در ریه ها گیر می افتد. این پدیده به عنوان آمبولی ریوی شناخته می شود و ممکن است سبب درد قفسه سینه، تنگی نفس و در موارد شدید موجب مرگ ناگهانی شود. این پدیده ممکن است ساعت ها یا حتی روزها پس از تشکیل لخته در پا رخ دهد.
خطر ایجاد DVT در زمان سفر در حضور سایر عوامل خطر نظیر موارد زیر افزایش می یابد:
- DVT قبلی یا آمبولی ریوی
- سابقه DVT یا آمبولی ریوی در یک خویشاوند نزدیک
- استفاده از استروژن درمانی- مصرف قرص های پیشگیری از بارداری خوراکی یا درمان جایگزینی هورمون (HRT)
- بارداری
- جراحی اخیر یا تروما بویژه در ناحیه شکم، لگن یا پاها
- سرطان
- چاقی
- برخی از اختلالات ارثی لخته شدن خون
DVT در افراد مسن شایع تر است. برخی پژوهشگران پیشنهاد کرده اند که خطر DVT همراه با استعمال سیگار و واریس افزایش یابد.
به افراد دارای یک یا چند مورد از این عوامل خطر توصیه می شود که پیش از پروازهای چهار ساعت به بالا مشاوره اختصاصی با پزشک خود یا پزشک متخصص مسافرت داشته باشند.
اقدامات احتیاطی
مزیت اکثر اقدامات احتیاطی توصیه شده به مسافران دارای خطر بالا برای DVT اثبات نشده است و حتی ممکن است منجر به آسیب شود. مطالعات بیشتر برای شناسایی اقدامات پیشگیرانه در دست انجام می باشد. با این حال، در زیر برخی توصیه های کلی برای این مسافران ارائه می شود.
- حرکت در راهروی کابین در طی پروازهای طولانی به کاهش دوره های بی تحرکی طولانی کمک خواهد کرد، هر چند ممکن است این کار همیشه امکان پذیر نباشد. به علاوه، هر گونه مزیت بالقوه باید در برابر خطر آسیب دیدگی ناشی از لرزش های ناگهانی هواپیما سنجیده شود. رفتن منظم به دستشویی (هر 3-2 ساعت) یک اقدام مناسب است.
- بسیاری از خطوط هوایی توصیه های تمرینی سودمندی ارائه می دهند که می تواند در طی پرواز بر روی صندلی انجام شود. تمرین و ورزش های عضلات پشت ساق پا می تواند گردش خون را تحریک کند؛ ناراحتی، خستگی و گرفتگی پا را کاهش دهد و ممکن است خطر ایجاد DVT را بکاهد.
- در صورتی که کیف دستی سبب محدودیت حرکت پاها می شود نباید در نزدیکی پاها قرار داده شود و لباس ها بهتر است گشاد و راحت باشند.
- با توجه به خطر عوارض جانبی مشهود و فقدان شواهد معتبر برای سودمندی، به مسافران توصیه می‌شود که برای پیشگیری از DVT وابسته به سفر آسپرین مصرف نکنند.
- مسافران دارای خطر بالاتر برای ایجاد DVT ممکن است نیازمند درمان های ویژه باشند و بهتر است با پزشک خود مشورت کنند.